İstanbul Metro Projelerinde Titreşim Yalıtımının Önemi
Günde 3 milyon yolcu taşıyan İstanbul metrosunda kullanılan özel titreşim yalıtım sistemleri, hem yolcu konforunu artırıyor hem de çevredeki yapıları koruyor.
Özgür Özcan
Teknik Direktör
İstanbul'un sürekli genişleyen metro ağı, şehrin ulaşım sorununa çözüm olurken, özellikle yoğun yerleşim bölgelerinden geçen hatlar için titreşim kontrolü kritik bir mühendislik problemi haline geliyor. Üsküdar-Ümraniye-Çekmeköy ve Bakırköy-Kirazlı metro hatlarında kullanılan son teknoloji titreşim yalıtım sistemleri, dünya standartlarında bir uygulama örneği oluşturuyor.
Metro Kaynaklı Titreşimlerin Etkileri
Metro trenleri, raylar üzerinde hareket ederken önemli miktarda titreşim üretir. Bu titreşimler, zeminden çevredeki binalara iletilerek rahatsızlık verici gürültüye, hassas ekipmanların bozulmasına ve uzun vadede yapısal hasarlara neden olabilir. Özellikle hastaneler, okullar ve konut alanlarından geçen hatlarda bu sorun daha da kritik hale geliyor. Araştırmalar, kontrolsüz metro titreşimlerinin 200 metre yarıçapa kadar hissedilebildiğini gösteriyor.
Modern metro sistemlerinde titreşim kontrolü, sadece bir konfor meselesi değil, aynı zamanda bir kamu sağlığı ve güvenliği konusudur. Özellikle hastane bölgelerinde, MR cihazları gibi hassas ekipmanlar metro titreşimlerinden ciddi şekilde etkilenebilir.
— Dr. Mehmet Çelik, Ulaştırma Mühendisliği Uzmanı
Kullanılan Titreşim Yalıtım Teknolojileri
- Floating Slab Track Sistemleri: Rayların beton döşeme üzerine yerleştirildiği ve bu döşemenin elastik yataklar üzerinde 'yüzdürüldüğü' sistem. %95'e varan titreşim azaltımı sağlıyor.
- Elastomerik Ray Pedleri: Ray ile travers arasına yerleştirilen özel kauçuk pedler, yüksek frekanslı titreşimleri sönümlüyor.
- Ağır Beton Traversler: Standart traverslere göre 2 kat ağır olan bu traversler, düşük frekanslı titreşimleri azaltıyor.
- Tünel Duvarı Kaplama Sistemleri: Tünel duvarlarına uygulanan özel elastik kaplamalar, titreşimin zemine geçişini engelliyor.
- Aktif Titreşim Kontrol Sistemleri: Sensörler ve aktüatörler kullanarak gerçek zamanlı titreşim dengeleme yapan ileri teknoloji sistemler.
Maliyet ve Verimlilik Analizi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin verilerine göre, metro hatlarında kullanılan titreşim yalıtım sistemlerinin maliyeti, toplam hat maliyetinin %8-12'sini oluşturuyor. Ancak bu yatırım, hem vatandaş şikayetlerini minimize ediyor hem de metro hattının ömrünü %30 oranında uzatıyor. Ayrıca, ray ve teker aşınması %40 oranında azaldığı için bakım maliyetlerinde önemli tasarruf sağlanıyor.
Ekonomik Etki
Dünya örneklerine bakıldığında, Tokyo Metrosu'nda 1990'lardan beri uygulanan kapsamlı titreşim kontrolü sayesinde, metro hattının 10 metre yakınındaki binalarda bile rahatsızlık verici titreşim hissedilmiyor. Benzer şekilde, Londra Crossrail projesi, şehrin tarihi dokusunu korumak için en gelişmiş titreşim yalıtım teknolojilerini kullanıyor.